Tanrı’nın Tekliğine Dair Modal Argüman
Nazif Muhtaroğlu“Tanrı vardır.” tezi lehinde sunulan klasik argümanlardan biri de ontolojik argümandır. 20. yüzyılın ikinci yarısında modal mantığın da gelişimiyle beraber bu argüman güncellenerek yeni felsefi tartışmaları tetiklemiştir. “Modal ontolojik argüman” adı altında başlayan bu tartışmaların kozmolojik argümanın da modaliteye dayalı çeşitlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte kapsamını giderek genişlettiğini görmekteyiz. Ne var ki din felsefesinde Tanrı’nın varlığına dair yapılmakta olan yoğun araştırma ve sorgulamalara rağmen Tanrı’nın tekliğine dair problemin neredeyse hiç dikkate alınmadığı rahatça söyleyebiliriz. Bu makale, Taftazânî’nin birden fazla tanrı olamayacağına dair vermiş olduğu ve “burhân-ı temânu” olarak bilinen klasik argümanı mümkün dünyalar semantiğinin kavramsal araçlarını kullanarak güncellemeye ve yeniden felsefi tartışmaların ilgisine sunmayı amaçlıyor. Burhân-ı temânu, kadir-i mutlak olduğu varsayılan iki tanrının iradelerinin çatışacağı bir durumun çelişkiye yol açacağını göstermeyi hedefleyen ve bu çelişkiye dayanarak “iki tanrı tezini” reddeden bir mantıksal yapıya sahiptir. “Temânu” iradelerin buradaki çatışmasını ifade etmek için kullanılan bir terim olup “burhân-ı temânu” iradelerin çatışmasına dayalı kanıt şeklinde de anlaşılabilir. Makalede burhân-ı temânunun, modal ontolojik veya kozmolojik argümanların sonucunu öncül olarak aldığında Tanrı’nın tekliğini gösterdiğini savunmaktayım. Bu kapsamlı argümanı da “Tanrı’nın Tekliğine Dair Modal Argüman” şeklinde adlandırıyorum.
A Modal Argument for the Uniqueness of God
Nazif MuhtaroğluOne of the classical arguments for the existence of God is the ontological argument. In the second half of the twentieth century, this argument was updated, and triggered new philosophical discussions under the title of “modal ontological argument.” These discussions have expanded with the emergence of the modal versions of the cosmological argument. However, despite the intense interest in arguments for the existence of God, the contemporary scholarship in the philosophy of religion largely overlooks the problem as to whether God is unique or not. In this paper, I aim to update Taftazānī’s argument for the uniqueness of God by means of the conceptual tools of the possible world semantics. Taftazānī’s argument is known as burhān al-tamānu in the Islamic kalām, and aims to show that postulating two omnipotent gods will result in contradictions due to a possible conflict between the two divine wills. The term tamānu refers to the conflict between these wills. So, I argue that this argument, supplemented by the conclusion of the modal ontological or cosmological argument, shows that there is only one God. I call this extended argument “A Modal Argument for the Uniqueness of God.”
