Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/jtcd.818543   IUP :10.26650/jtcd.818543    Tam Metin (PDF)

Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması

Ayşe Sancak Deniz

Bu çalışma Bilgi Sosyologu olan Peter L. Berger ve Thomas Luckmann’ın gerçekliğin sosyal inşası kuramından yola çıkarak Memet Baydur’un 1992 yılında yazdığı Sevgi Ayakları adlı oyununu egemen güçlerin hegemonik olduğu toplumsal gerçekliği içselleştiren bireylerin kendi ürettikleri gerçekliğe yabancılaşması bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Bu anlamda 12 Eylül 1980 Askeri Darbesinin baskı ve şiddetle kurguladığı siyasal, ekonomik ve kültürel gerçekliklerini içselleştiren bireylerinin kendilerine ve topluma yabancılaşması, toplumsal gerçeklik üzerinde hegemonik olan egemen gücün kolektif belleği hedef alarak gerçeklik zeminini bozması yönünden ele alınacaktır. Ayrıca 12 Eylül’ün ideolojik ve baskı aygıtları aracılığıyla uysal özne inşa etme sürecinde bireyin öznel gerçekliklerini ve normlarını değiştirmesi, Michel Foucault’un disiplinci iktidar kavramıyla birlikte değerlendirilecektir.

DOI :10.26650/jtcd.818543   IUP :10.26650/jtcd.818543    Tam Metin (PDF)

Sevgi Ayakları: A Reading of the 1980 Coup through “Docile Subjects”

Ayşe Sancak Deniz

This study analyses Sevgi Ayakları, a 1992 play written by Memet Baydur, within the framework of individual alienation and the internalization of social reality prevailed upon by dominant powers. The analysis also draws from sociologists Peter L. Berger and Thomas Luckmann’s theory of social construction of reality. In this regard, the fact that individuals, who have internalized cultural, economic and political realities constructed by the September 12th, 1980 coup d’état through oppression and violence, have become self-alienated from the society is dealt with by considering the breakdown of reality by the dominant powers reigning over social reality, aiming at collective memory. Furthermore, the 1980 coup’s altering individuals’ subjective realities and norms while creating docile subjects through ideological and oppression apparatus is evaluated using Michel Foucault’s concept of “disciplinary power“.


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


In their theory on the social construction of reality, the sociologists Peter L. Berger and Thomas Luckmann state that objective reality is a man-made product. Through reification, humans have internalized it as a heavenly product that has emerged without their interference. The contradiction of experiencing this world as something other than man-made while being capable of creating it corresponds to the reification of reality or its reflection as alienated. However, the intervention of the dominant power to form or manipulate perceptions of reality by attributing meanings to ideas, notions and actions indicates that social reality has not been constructed or generated by supernatural powers as natural laws are, out of the blue, on their own. On the contrary, it showcases that reality is open to manipulation and fictional because it is a result of the dominant power or view. Thus, the 1980 military coup d’état can be said to be an initiative to create a new social reality that was compatible with the interests of dominant powers, altering the existing reality via the government apparatus of oppression and ideology.

Following the 1980 coup, the social reality was reconstructed per the requirements of neoliberal economic policies, which included consumption, egocentrism, image, docility and other identities appropriated by the dominant ideology. Masses that produced social practice, such as foundations, organisations, associations, unions, political parties, higher education institutions, and media outlets, were prevented from congregating through depoliticisation and the way for the establishment and adoption of dominant ideology was laid open. The individual producing the former regime’s discourse became insignificant, neutralized, marginalized, and ostracized. 

In Michel Foucault’s “disciplinary power,” the individual disciplines themselves through a self-evaluation that employs the norms of the power. In disciplinary power, individuals turn into the desired docile subjects by learning and internalizing the hierarchy, discourses of truth, norms, differences, and comparisons that are produced for them. Individuals internalize what is good, bad, true, wrong, desirable, and undesirable; who is persona grata; and who is a traitor for the regime via the control mechanisms imprinted in them through institutions such as prisons, courts and schools. This type of power is closely related to the 1980 coup that turned organizations, masses and individuals held responsible for chaos, violence, instability, and defiance against reigning power into docile and apolitical subjects. The optimal subject internalizes the realities of the new order, with their conscience monitored through the government apparatus of oppression and ideology.

Memet Baydur began writing plays in the early 1980s. He produced plays that showcased the 1980 regime, which masked the interests of dominant powers and built a new social reality to construct an identity compatible with those interests. As a witness to the 1980 military intervention, Baydur aimed to demonstrate physical and mental devastation of a society that lost its grounding in reality, by addressing the predicaments, strangeness, lack of communication, and alienation of the individual whom the 1980 coup not only alienated, silenced, and suppressed but also diminished and made unworthy. In Sevgi Ayakları, Baydur scrutinizes the new world order as exemplified by an urban middle class consumed by egocentrism, materialism, and greed. He displays the contradictions of the disciplined individual, questions their cliché values and exposes their highbrow standing as banal and insensitive, ultimately criticizing the social reality the 1980 coup regime strived to construct. This study aims to demonstrate that the 1980 coup, having imprinted the disciplinary power in the individual and disrupted their perception of reality, is a project of constructing an identity that is compatible with the interests of the reigning powers over society through a play dealing with post-1980 individuals who are criticized for their lack of identity and memory.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Baudrillard, Jean. Simülakrlar ve Simülasyon, çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2017. google scholar
  • Baydur, Memet. Tiyatro Oyunları Sevgi Ayakları. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016. google scholar
  • Beckett, Samuel. “Godot’yu Beklerken”, Toplu Oyunları 1, çev: Uğur Ün. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 1933. google scholar
  • Belge, Murat. “Yeni İnsan Yeni Kültür”, Yüzyıl Biterken Cumhuriyet Ansiklopedisi 13. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996. google scholar
  • Belge, Murat. 12 Yıl Sonra 12 Eylül. İstanbul: Birikim Yayınları, 2000. google scholar
  • Berger, Peter L., Luckmann, Thomas. Gerçekliğin Sosyal İnşası: Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi, çev. Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008. google scholar
  • Buttanrı, Müzeyyen. “Cumhuriyet Devri Türk Tiyatrosunda Batı Etkisi” Turkish Studies, Language and Literature 5/2, 2010. google scholar
  • Çavdar, Tevfik. Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze). Ankara: İmge Kitabevi, 2013. google scholar
  • Foucault, Michel. “Büyük Kapatılma”, Seçme Yazılar, çev. Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011. google scholar
  • Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Alı Kılıçbay. Ankara: İmge Yayınları, 1992. google scholar
  • Gemalmaz, Mehmet Semih. “12 Eylül Rejimi”, Yüzyıl Biterken: Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 14. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996. google scholar
  • Gleason, Paul. “Kimliği Tanımlamak: Semantik Bir Tarih”, Kimlik Politikaları Tanınma, Özdeşlik, Farklılık. Derleyen Fırat Mollaer. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2014. google scholar
  • Gürbilek, Nurdan. Vitrinde Yaşamak. İstanbul: Metis Yayınları, 2001. google scholar
  • Halbwachs, Maurice. Kolektif Hafıza, çev. Banu Barış. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2017. google scholar
  • Kozanoğlu, Can. Cilalı İmaj Devri. İstanbul: İletişim Yayınları, 1992. google scholar
  • Nichanian, Marc. Edebiyat ve Felaket, çev. Ayşe Gül Altınay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011. google scholar
  • Orwell, George. 1984, çev. Celal Üster. İstanbul: Can Yayınları, 2016. google scholar
  • Schutz, Alfred. Fenomenolojik İlişkiler, çev. Adnan Akan-Seyda Kesikoğlu. Ankara: Heretik Yayınları, 2018. google scholar
  • Schutz, Alfred. “Yabancı: Bir Sosyal Psikoloji Makalesi”, Yabancı. Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik. Derleyen google scholar
  • Levent Ünsaldı. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2016. google scholar
  • Şaylan, Gencay. Postmodernizm. İstanbul: İmge Yayınevi, 2002. google scholar
  • Şener, Sevda. Gelişim Sürecinde Türk Tiyatrosu. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 2011. google scholar
  • Yüksel, Ayşegül. Çağdaş Türk Tiyatrosundan On Yazar. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları, 1997. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Sancak Deniz, A. (2021). Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 0(32), 125-144. https://doi.org/10.26650/jtcd.818543


AMA

Sancak Deniz A. Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi. 2021;0(32):125-144. https://doi.org/10.26650/jtcd.818543


ABNT

Sancak Deniz, A. Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, [Publisher Location], v. 0, n. 32, p. 125-144, 2021.


Chicago: Author-Date Style

Sancak Deniz, Ayşe,. 2021. “Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması.” Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 0, no. 32: 125-144. https://doi.org/10.26650/jtcd.818543


Chicago: Humanities Style

Sancak Deniz, Ayşe,. Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması.” Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 0, no. 32 (Nov. 2024): 125-144. https://doi.org/10.26650/jtcd.818543


Harvard: Australian Style

Sancak Deniz, A 2021, 'Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması', Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, vol. 0, no. 32, pp. 125-144, viewed 15 Nov. 2024, https://doi.org/10.26650/jtcd.818543


Harvard: Author-Date Style

Sancak Deniz, A. (2021) ‘Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması’, Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 0(32), pp. 125-144. https://doi.org/10.26650/jtcd.818543 (15 Nov. 2024).


MLA

Sancak Deniz, Ayşe,. Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması.” Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, vol. 0, no. 32, 2021, pp. 125-144. [Database Container], https://doi.org/10.26650/jtcd.818543


Vancouver

Sancak Deniz A. Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi [Internet]. 15 Nov. 2024 [cited 15 Nov. 2024];0(32):125-144. Available from: https://doi.org/10.26650/jtcd.818543 doi: 10.26650/jtcd.818543


ISNAD

Sancak Deniz, Ayşe. Sevgi Ayakları: “Uysal Özneler” Üzerinden Bir 12 Eylül Okuması”. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 0/32 (Nov. 2024): 125-144. https://doi.org/10.26650/jtcd.818543



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim30.10.2020
Kabul30.01.2021
Çevrimiçi Yayınlanma14.04.2021

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.