METAFORIK BIR SÜREÇ OLARAK ÇEVIRI
Rafael CarpinteroBu makale, yazılı çeviride aktarımın bir alt edinç olarak nasıl ikili bir süreç gibi işlediğine dair kavramsal bir tartışma içermektedir. Bu süreçlerden ilki, kaynak metnin okunması sürecindeki soyutlama, ikincisi ise erek metnin yazılması esnasındaki somutlaştırmadır. Bu iki mekanizma Saussure ve Jakobson tarafından ortaya konduğu biçimiyle dilin dikey (dizisel) ve yatay (dizimsel) eksenleri ile ilintilidir. Bu ikili süreci, kapsamlayışın iki temel türü —genelleştirici ve özelleştirici— ile ilişkilendirirsek sonuç, iki dil arasındaki aktarımın, aynen neo-retorik Liège μ Grubu’nun vurguladığı gibi eğretileme gibi gerçekleştiği olacaktır. Savımıza göre, çeviri dilsel ve bu nedenle de zihinsel bir süreçtir. Çeviri sadece dilsel bir yeti değildir görüşü hakim olsa da, dilsel yetiden farklı bir doğaya sahip de görünse —diğer farklılıkların yanında tek bir dille değil iki dille işlev görmektedir— Jakobson tarafından afazi hastalarında gözlemlenmiş dilsel süreçlerle ilişkilendirilmesi olanaklıdır. Bu ilişkilendirmeyi de kullanarak çeviriyle açıkça ilişkili bu dilsel mekanizmalar retorik figürler, özellikle de değişmeceler olarak tanımlanabilir ve çeviri sürecini aktarım alt edinci bağlamında tanımlarken bu retorik figürlerden yararlanılması çevirinin dilsel doğasına vurgunun anlaşılmasını daha da kolaylaştırabilir. Ayrıca, Türkçe ve İspanyolca’da sözdizimsel yapıların farklılıklarıyla ilgili sorunsalların incelendiği bir çeviri örneği verilmektedir.
BACK TO BASICS: TRANSFER AS A METAPHORICAL PROCESS
Rafael CarpinteroThis paper is a reflection about written translation’s transfer subcompetence as a two-folded process: a first moment of abstraction while reading the source text and a second of concretion writing the target text. These two mechanisms correlate directly with the paradigmatic and syntagmatic axis of language as exposed by Saussure and Jakobson. If we consider them as the two basic kinds of synecdoches, generalizing and particularizing, the result would be that transfer between a pair of languages functions exactly as metaphors do, according to the neorhetoric theories of the Group μ of Liège. In our line of reasoning, translation is considered mainly from the point of view of a linguistic and, therefore, mental process. However, translation competence is not exactly a linguistic competence and its nature seems to be completely different. Obviously, it works with pairs of languages instead of a single one, but it can still be related to some processes observed by Jakobson in aphasic patients. These linguistic mechanisms clearly connected with translation can be defined in terms of rhetoric figures, especially tropes. We add an example of Turkish-Spanish translation analyzing the problems presented by the differences of syntactic structures in both languages.
