İstanbul Hukuk Mecmuası

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/mecmua.2024.82.2.0009   IUP :10.26650/mecmua.2024.82.2.0009    Tam Metin (PDF)

Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler

Mustafa Okan Yağcı

İslam Hukuku’ndaki “husumete/murafaaya vekalet” kavramı altında şekillenen dava vekilliği mesleğinin modernize edilmesi konusunda Osmanlı Devleti kendi koşulları içerisinde elinden gelen gayreti göstermiştir. Bu amaçla yapılan çalışmalardan 1875 tarihli Mehakim-i Nizamiye Dava Vekilleri Hakkında Nizamname, avukatlık mesleğiyle ilgili ilk düzenleme olarak, avukatlık hukukumuzun temelini oluşturmuştur. Cumhuriyet’in ilanından sonra yapılan adli ıslahat içerisinde dava vekilliği müessesesi yetersiz görülerek yeni bir meslek kolunun yaratılması gerektiği görüşü hakim olmuştur. Bu bağlamda daha kapsamlı bir düzenleme yapılana kadar 460 sayılı Muhamat Kanunu ile bir geçiş döneminin sağlanması amaçlanmış ve muhami/muhamat mesleği kabul edilmiştir. Biri geçici toplam 18 maddeden oluşan Muhamat Kanunu, bu kanun gereği oluşturulan tasfiye komisyonları ile savaş sonrası dönemde önemli kararların ortaya çıkmasına vesile olduğu gibi yeni bir mesleğin yaratılması, bu mesleğe ait hak, yetki ve ödevlerin belirlenmesi ile kabul ve geçiş şartlarının tespit edilmesi, baro adı altında meslek örgütlenmesinin yapılması ve günümüzde de geçerliliğini koruyan avukatlıkla bağdaşmayan işler veya hasılı davaya iştirak yasağı gibi ilkelerin ortaya konulmasını sağlamıştır. Muhamat Kanunuyla belirlenen temel çözüm yolları üzerinde Osmanlı döneminden beri gelen bir mutabakatın bulunması, TBMM görüşmeleri sırasında yapılan tartışmaların daha çok tali konularda yoğunlaşmasına sebep olmuştur. Bu konular, muhamilik mesleğine dahil olabilmek için yapılacak stajın süresi ve şeklinin nasıl olması gerektiği, muhamilik mesleğini icra edebilmek için hukuk mektebinden mezun olmanın şart olup olmadığı ve ihdas edilen yeni meslek için muhami ve muhamat tabirlerinin uygun düşüp düşmediğidir. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nde avukatlık mesleğinin gelişimi incelendikten sonra, Muhamat Kanunu ile getirilen yeni düzenlemeler, TBMM Genel Kurul tartışmaları vasıtasıyla, günümüzle ilişkilendirilerek ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: Avukatlık Hukuku, Avukatlık, Dava Vekilliği, İradi Temsil, Türk Adli Islahatı, 460 Sayılı Muhamat Kanunu, 1875 Tarihli Mehakim-i Nizamiye Dava Vekilleri Hakkında Nizamname
DOI :10.26650/mecmua.2024.82.2.0009   IUP :10.26650/mecmua.2024.82.2.0009    Tam Metin (PDF)

Transition to Modern Attorneyship Profession During the Republican Era, Discussions in the Turkish Grand National Assembly (TBMM), and Criticisms Regarding Today

Mustafa Okan Yağcı

The Ottoman Empire, within the constraints of its own circumstances, made reasonable efforts to modernize the profession of “legal representative for the case” existing under the term “attorneyship for being party in the case/hearing” in Islamic Law. In this regard, the Regulation on Legal Representatives for the Case of Regulatory/Nizamiye Courts dated 1875, the first regulatory framework related to the legal profession, holds the status of being the foundational regulation for the profession of advocacy in the Turkish legal system. When the Turkish Republic era was reached, the prevailing view was that the profession of legal representative for the case was inadequate, and there was a need to create a new one. In this context, Attorney’s Act numbered 460 was enacted within the ongoing judicial reform efforts. The consensus that has been present since the Ottoman period on the fundamental solutions outlined in the Attorney’s Act has led to debates in the Grand National Assembly of Türkiye focusing more on secondary issues. These issues include the duration and form of the internship required to be eligible for the profession of attorneyship, whether graduation from a law school is a prerequisite for practicing as an attorney, and whether the terms “muhami/muhamat” which means “protector”, are suitable for the newly established profession. In this study, I will first examine the development of the attorneyship profession in the Ottoman Empire. Subsequently, I will discuss the regulations introduced by the Attorney’s Act and the debates held in the Parliament, drawing connections to today’s perspective.

Anahtar Kelimeler: The Law of Attorneyship, Attorneyship Profession, Legal Representative for The Case, Legal Representation, Judicial Reforms İn Türkiye, Attorney’s Act Numbered 460, Regulation On Legal Representatives for the Case of Regulatory/Nizamiye Courts Dated 1875

GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


The Ottoman Empire, within the constraints of its own circumstances, made reasonable efforts to modernize the profession of “legal representative for the case” (“dava vekilliği”) existing under the term “attorneyship for being party in the case/hearing” (“husumete/murafaaya vekalet”) in Islamic Law. In this regard, the Regulation on Legal Representatives for the Case of Regulatory (“Nizamiye”) Courts (“Mehakim-i Nizamiye Dava Vekilleri Hakkında Nizamname”) dated 1875, is the first regulatory framework related to the legal profession. It holds the status of being the foundational regulation for the profession of advocacy in the Turkish legal system.

When the Turkish Republic era was reached, the prevailing view was that the legal institution of legal representative for the case was inadequate, and there was a need to create a new professional branch. In this context, within the ongoing judicial reform efforts, the aim was to establish a transitional period with Attorney’s Act numbered 460 (“Muhamat Kanunu”) until a more comprehensive law was enacted.

Attorney’s Act consisted of a temporary total of 18 articles, led to the emergence of decisions in the post-war period with a predominant political aspect through the commissions (“tasfiye komisyonları/meclis-i tefrik”) established under this act as well as it facilitated the establishment of a new profession known as attorneyship (“muhamilik”), defined the rights, powers, and duties of this profession, specified the conditions for acceptance and transition into this profession, ensured the formation of a new professional organization under the name of the bar association, and introduced principles that still hold validity today such as activities incompatible with attorneyship or the prohibition of participation in a lawsuit.

The consensus that has been present since the Ottoman period on the fundamental solutions outlined in the Attorney’s Act has led to debates in the Grand National Assembly of Türkiye focusing more on secondary issues. These issues include (i) the duration and form of the internship required to be eligible for the profession of attorneyship, (ii) whether graduation from a law school is a prerequisite for practicing as an attorney, and (iii) whether the terms “muhami” and “muhamat” deriving from the Arabic word “himaye”, “mahmi” and meaning that “protector”, are suitable for the newly established profession. 

In today’s context, the first two of these three discussed issues still retain their significance. Specifically, the 36-month internship system, originally envisaged as a civil servant within the judiciary and financed by the state according to the Attorney’s Act, has now transformed into a 12-month internship with an uncertain work structure, funded by the candidate themselves. When the current internship approach falls short of meeting the average characteristics of practices in other countries compared to the internship system outlined in the Attorney’s Act, it is observed that there has been a regression in terms of the duration and financial burden of the internship, limited progress regarding the choice of internship placements, and an ongoing expectation for the implementation of the bar exam. Therefore, it should be emphasized that a thorough review of the internship provisions in the regulations for lawyering would be highly beneficial.  

On the other hand, although it was not considered a reputable view during the Attorney’s Act discussions in the parliament, it is seen that two years after the Act’s enactment, graduates of the school of political sciences were allowed to practice as a lawyer by taking additional courses and completing exams. This practice continued for over 40 years. While investigating the rationale behind this, it is noted according to some approximate data that in the 1920s, only 20-30 people graduated from law faculties each year; considering that Ankara Law School produced its first graduates in 1928, a significant change in this number until the 1930s seems unlikely; in 1939, there were a total of 1,631 lawyers in Türkiye; from the 1960s to the late 1970s, the two law faculties in Türkiye produced a total of 950 graduates each year; in 1961- 1962, that the ratio of lawyers in Türkiye to the population was deemed sufficient pursuant to the research conducted by the State Planning Organization. Therefore, it can be inferred that the opportunity for political sciences graduates to practice law was provided until the gap in the legal professional workforce was filled; in other words, until the days when the ratio of lawyers to real persons in Türkiye decreased from one lawyer for every 10,000 individuals to one lawyer for every 2,485 individuals. However, today, by the ratio of lawyers to real persons, which is 459, in Türkiye, the question of whether graduates from other fields should practice law has evolved into the question of “Is there a need for so many legal professionals/lawyers?” 


PDF Görünüm

Referanslar

  • Akil C, Şematik Avukatlık Hukuku (Seçkin 2023). google scholar
  • Alam M, ‘Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ (1980) (1) Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-9. google scholar
  • Ankara Hukuk Fakültesi 40. Yıl Armağanı (Ajans-Türk Matbaası 1966) XXIII-XXVI. google scholar
  • Arıtürk R, ‘Hukuk Eğitimini Yeniden Tasarlamak: Bir Eğitim Reformu Önerisi’ (2020) 5(9) İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-64. google scholar
  • Artukoğlu M N, Osmanlı Yargı Teşkilatında Avukatlık Kurumunun Gelişimi (Adalet 2022). google scholar
  • Artukoğlu M N, Osmanlı Yargı Teşkilatında Avukatlık Kurumunun Gelişimi (Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi 2019). google scholar
  • Aydın O G, ‘ “Gelenekten Geleceğe” Türkiye’de Hukuk Eğitimi’ (2015) (21) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 621-657. google scholar
  • Ayhan F Y, Dürerü’l Hükkam Şerh-i Mecelleti’l Ahkâm Vekâlet Kitabının Metin ve Kaynak Çalışması (Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi 2007). google scholar
  • Ayiter K, ‘Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesinin Kuruluşu ve İlk Yılı’ (1980) (1) Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11-38. google scholar
  • Belgesay M R, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu - Rasyonel Tefsiri - Gerekli Tadilleri - Bir Proje (İstanbul Matbaacılık 1947). google scholar
  • Bingöl S, ‘Osmanlı Mahkemelerinde Reform ve Cerîde-yi Mahâkim’deki Üst Mahkeme Kararları’ (2005) 20(1) Tarih İncelemeleri Dergisi 19-38. google scholar
  • Budak A C (ed), Karaaslan V, Apaydın E ve Aydemir F, Avukatlık ve Noterlik Hukuku (Filiz 2021). google scholar
  • Budak A C ve Demirbaş O, ‘Mayıs Adli İnkılabı’ iç Semiha Nurdan ve Muhammed Özler (hazırlayanlar), XVIII. Türk Tarih Kongresi - Kongreye Sunulan Bildiriler (VIII. Cilt), Hukuk ve Diplomasi Türk-Ermeni İlişkileri (Kuban Matbaacılık 2022) 57-78. google scholar
  • Budak A C ve Özkan Y, ‘Türk Medeni Usul Hukukunun Yüz Yıllık Tarihi’ (2023) 2(71) Adalet Dergisi 89-117. google scholar
  • Conway F, Cengiz S [ve diğerleri], Meslek İçi Eğitim Projesi Sonuç Raporu (Şen Matbaa 2009). google scholar
  • Demir A, ‘İlk Usul Kanunu: Usul-ü Muhakeme-i Ticaret Nizamnamesinin Transkripsiyonu’ (e-akademi - Hukuk Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi Sayı 72, Şubat 2008) <e-akademi.org> Erişim Tarihi 22.1.2024. google scholar
  • Durhan İ, ‘Tanzimat Döneminde Osmanlı Yargı Teşkilatındaki Gelişmeler’ (2008) 7(3-4) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 55-111. google scholar
  • Durhan İ, ‘Ülkemizde Avukatlık Kurumunun Tarihsel Gelişimi’ (2004) 8(3-4) Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 23-46. google scholar
  • Gençoğlu M, ‘1864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma’ (2011) 2(1) Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 29-50. google scholar
  • Karabulut U, ‘Muhâmât Kanunu: Avukatlık Kurumunun Düzenlenmesi ve İstanbul Barosunda Yaşanan Tasfiyeler’ (2013) 8(27) Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 79-104. google scholar
  • Kasarcı R, ‘Türkiye’de Nüfusun Gelişimi’ (1993) (5) Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 247-266. google scholar
  • Konan B, ‘1915 Tarihli “Memâlik-i Osmaniye’de Bulunan Ecanibin Hukuk ve Vezaifi Hakkında Kanun-ı Muvakkat”a Göre Yabancıların Osmanlı Devletinde Hukuki Durumunun Değerlendirilmesi’ iç Fethi Gedikli (ed), I. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri (XII Levha 2014) 225-245. google scholar
  • Konan B, ‘20. Yüzyılın Başında Osmanlı Hukukçularının Avukatlık Mesleğine Bakışı’ (2022) 5(1) Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 122-139. google scholar
  • Kuyucu A, ‘Türkiye’de Savcılık (Savcılığın Ceza Adalet Sistemindeki Rolü ve Örgütlenmesi)’ (2006) Bir Adli Organ Olarak Savcılık - Sempozyum 131-150. google scholar
  • Oğuz A, ‘Hukuk Eğitimindeki Son Gelişmeler ve Karşılaştırmalı Hukukun Hukuk Eğitimindeki Rolü’ (2003) 52(4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-40. google scholar
  • Okandan R G, Amme Hukukumuzun Ana Hatları (Fakülteler Matbaası 1958). google scholar
  • Ortaylı İ, Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti’nde Kadı (13. Baskı, Kronik 2020). google scholar
  • Örsten Esirgen S, ‘Tanzimattan Cumhuriyete Avukatlık’ (2014) 4(63) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 737-778. google scholar
  • Özkan Y, 1879 Tarihli Usûl-i Muhâkeme-i Hukukukiyye Kanûn-u Muvakkati’nin Modern Usul Hukukuna Etkileri (Filiz 2021). google scholar
  • Özkent A H, Avukatın Kitabı (2. Baskı (Tıpkı Basım: Arkadaş Basımevi 1940), Ufuk Matbaası 2002). google scholar
  • Sav A ve Toprak M, Türkiye’de Savunma Mesleğinin Gelişimi (2. Baskı, Şen Matbaa 2015). google scholar
  • Songür H, ‘İslam Hukukunda Avukatlık Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme’ (1994) (1) Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 225-256. google scholar
  • Türkiye Barolar Birliği Uluslararası İlişkiler ve AB Merkezi, Dünya Ülkelerinde Hukuk Eğitimi ve Avukatlık Stajı, <https://abs.cu.edu.tr/Dokumanlar/2015/HKU101/600103133_dunya_ ulkelerinde_hukuk_egitimi_ve_avukatlik_staji.pdf> Erişim Tarihi 16.1.2024. google scholar
  • Vatansever Öztürk M, ‘Nizamiye Mahkemeleri Üzerine Bir Değerlendirme’ (2018) 13(171-172) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 155-171. google scholar
  • Yılmaz E, ‘Bir Meslek Olarak Dünden Yarına Doğru Avukatlık’ (1995) 44(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 193-208. google scholar
  • Yılmaz E, Hukuk Sözlüğü (9. Baskı, Yetkin 2005). google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Yağcı, M.O. (2024). Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler. İstanbul Hukuk Mecmuası, 82(2), 647-670. https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009


AMA

Yağcı M O. Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler. İstanbul Hukuk Mecmuası. 2024;82(2):647-670. https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009


ABNT

Yağcı, M.O. Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler. İstanbul Hukuk Mecmuası, [Publisher Location], v. 82, n. 2, p. 647-670, 2024.


Chicago: Author-Date Style

Yağcı, Mustafa Okan,. 2024. “Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler.” İstanbul Hukuk Mecmuası 82, no. 2: 647-670. https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009


Chicago: Humanities Style

Yağcı, Mustafa Okan,. “Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler.” İstanbul Hukuk Mecmuası 82, no. 2 (Mar. 2025): 647-670. https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009


Harvard: Australian Style

Yağcı, MO 2024, 'Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler', İstanbul Hukuk Mecmuası, vol. 82, no. 2, pp. 647-670, viewed 10 Mar. 2025, https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009


Harvard: Author-Date Style

Yağcı, M.O. (2024) ‘Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler’, İstanbul Hukuk Mecmuası, 82(2), pp. 647-670. https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009 (10 Mar. 2025).


MLA

Yağcı, Mustafa Okan,. “Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler.” İstanbul Hukuk Mecmuası, vol. 82, no. 2, 2024, pp. 647-670. [Database Container], https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009


Vancouver

Yağcı MO. Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler. İstanbul Hukuk Mecmuası [Internet]. 10 Mar. 2025 [cited 10 Mar. 2025];82(2):647-670. Available from: https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009 doi: 10.26650/mecmua.2024.82.2.0009


ISNAD

Yağcı, MustafaOkan. “Cumhuriyet Dönemi’nde Modern Avukatlık Mesleğine Geçiş, TBMM Genel Kurul Görüşmeleri ve Günümüze Dair Eleştiriler”. İstanbul Hukuk Mecmuası 82/2 (Mar. 2025): 647-670. https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0009



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim24.01.2024
Kabul10.07.2024
Çevrimiçi Yayınlanma05.08.2024

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.