John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki  Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına  Katkıları

Göçmengil Gönenç; Gülmez Yıldırım Fatma

doi:https://dx.doi.org/10.26650/oba.852435

Araştırma Makalesi

DOI :10.26650/oba.852435 IUP :10.26650/oba.852435 Tam Metin (PDF)

John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları

On dokuzuncu yüzyıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu, endüstriyel kalkınma planlarının kapsamında, dünyanın farklı yerlerinden mühendis, bilim insanı ve uzmanları davet etmiştir. Bu uzmanlar arasında, az bilinenlerden biri James Lawrence Smith’tir (1818-1883). Dönemin aydınlanmacı ruhuna uygun şekilde, çok yönlü bir bilim insanı olarak yetişmiş olan John Lawrence Smith, Osmanlı İmparatorluğunda pamuk ziraatini geliştirmek amacıyla 1846 yılında Sultan Abdülmecid tarafından davet edilen uzmanlardan biridir. Buna karşın, bu alandan farklı olarak; mineraloji, madencilik, termal kaynaklar ve jeokimya alanlarında öncü çalışmalar yapmış efesit, liebigit ve mecidit isimlerini verdiği farklı mineral türlerini keşfetmiştir. Bunun yanı sıra farklı maden ve mineral yatakları keşfeden Smith, Batı Anadolu ve İsrail civarındaki termal kaynakları incelemiş, bu kaynaklardan aldığı örneklerin kimyasal analizlerini yapmıştır. İstanbul’da geçirdiği süre boyunca günümüzde Fişekhane olarak bilinen demir-çelik fabrikasında mineraloji ve metalurji dersleri veren Smith, 1850 yılında Osmanlı İmparatorluğundan ayrılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Mineraloji, madencilik, jeokimya, termal kaynaklar, mecidit, John Lawrence Smith, Osmanlı İmparatorluğu

DOI :10.26650/oba.852435 IUP :10.26650/oba.852435 Tam Metin (PDF)

John Lawrence Smith’s Contributions to Mineralogy, Mining, and Geochemical Research in the Ottoman Empire

Gönenç Göçmengil, Fatma Gülmez Yıldırım

Throughout the nineteenth century, the Ottoman Empire employed engineers, scientists, and experts from around the world as part of its industrial development policy. James Lawrence Smith (1818–1883) was one of these little-known experts. He was a versatile scientist educated with the Enlightenment philosophy of that period. In 1846, he was invited by Sultan Abdülmecid to improve cotton agriculture in the Ottoman Empire. He also conducted pioneering studies in mineralogy, mining, and geochemistry, as well as the investigation of thermal springs. As a mineralogist, he discovered ephesite, liebigite, and medjidite. Additionally, he discovered various mines and mineral deposits, performed pioneering studies in the thermal springs in western Anatolia and Israel, and subsequently conducted chemical analyses on samples he collected from such springs. During his stay in Istanbul, he taught mineralogy and metallurgy courses in the iron and steel factory known today as Fişekhane. Smith left the Ottoman Empire in 1850.

Anahtar Kelimeler: Mineralogy, mining, geochemistry, thermal resources, medjidite, John Lawrence Smith, Ottoman Empire

Referanslar

Basılı Kaynaklar / Printed Sources google scholar
Aydoğan, Selman ve Mohssen Moazzen. “Origin and Metamorphism of Corundum-rich Metabauxites at Mt. Ismail in the Southern Menderes Massif, SW Turkey.” Resource Geology 62, 3 (2010): 243-262. google scholar
Bektaş, Yakup. “Displaying the American Genius: The Electromagnetic Telegraph in the Wider World.” The British Journal for the History of Science 34, 2 (2001): 199-232. google scholar
Bernard, Charles Ambroise. Les Bains de Brousse: en Bithynie (Turquie d’Asie) avec une Vue des Bains et un Plan desEnvirons deBrousse. Constantinople: Imprimerie de Mille Freres, 1842. google scholar
Bozkurt, Nebi. “Pamuk.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2007), 34:154-156. google scholar
Damlıbağ, Fatih. “Batı Anadolu’da İhracat İçin Pamuk Üretimi (1860-1870).” Sosyal Siyaset Konferanslar Dergisi 64, 60 (2011): 433-471. google scholar
Eisenlohr, Thomas, Pfister Martin ve Werner Balderer. “Environmental Isotope Study and 2-D Modelling of Cold and Thermal Karst within the Gemlik (Bursa) Area of Northwestern Turkey.” Active Tectonics of Northwestern Anatolia-The Marmara Poly-Project. Editörler C. Shindler ve M. Pfister içinde 229-238. Zurich: Hochschulverlag AG an der ETH Zurich-Swiss, 1997. google scholar
Ersoy, E. Yalçın, İbrahim Çemen, Cahit Helvacı ve Zeki Billor. “Tectono-stratigraphy of the Neogene Basins in Western Turkey: Implications for Tectonic Evolution of the Aegean Extended Region.” Tectonophysics 635 (2014): 33-58. google scholar
Frondel, Clifford. Systematic Mineralogy of Uranium and Thorium. US Government Printing Office, Report 1064, 1958. google scholar
Götter, Heinz-Dieter, Thomas Kirnbauer, Susanne Petra Schwenzer ve Bernard Sick. “Who in Mineral Names: Archduke Stephan Franz Victor of Habsburg-Lorraine (1817-1867).” Rocks & Minerals 78, 6 (2003): 408-411. google scholar
Gülmez, Fatma, Emre Damcı, Umut Barış Ülgen ve Aral Okay. “Deep Structure of Central Menderes Massif: Data from Deep Geothermal Wells.” Turkish Journal of Earth Sciences 28 (2019): 531-543. google scholar
Gürdal, Hatice. “Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji’nin Tarihçesi.” Ege Tıp Bilimleri Dergisi 2, 1 (2019): 10-11. google scholar
Halil Ethem [Eldem]. İlm-i Maadin ve Tabakatü’l-Arz. İstanbul: Mihran Matbaası 1307 (1890-91). google scholar
Marvin, Joseph Benson. A Biographical Sketch of Professor J. Lawrence Smith, Prepared by Request for the American Academy of Arts and Sciences of Boston, Feb. 1884. Louisville, Ky: John P. Morton & Co, 1884. google scholar
Jolivet, Laurent, Claudio Faccenna, Benjamin Huet, Loıc Labrousse, Laetitia Le Pourhiet, Olivier Lacombe, Emmanuel Lecomte, Evguenii Burov, Yoann Denele, Jean-Pierre Brun, Melody Philippon, Anne Paul, Gwenaelle Salaün, Hayrullah Karabulut, Claudia Piromallo, Patrick Monie, Frederic Gueydan, Aral I. Okay, Roland Oberhânsli, Amaury Pourteau, Romain Augier, Leslie Gadenne ve Olivier Driussio. “Aegean Tectonics: Strain Localisation, Slab Tearing and Trench Retreat.” Tectonophysics 597 (2013): 1-33 google scholar
“Lettre de M. de Tchihatchef â M. Elie de Beaumont sur le Gisement de l’Emeri en Asie Mineure (Constantinople, 1848),” Compte rendu des Seances de l’Academie desSciences 26 (1848): 363-366. google scholar
Nevins, Allan, ve Henry Steele Commager. A Short History of the United States. Modern Library (No. 235), 1956. google scholar
Öztürk, Hülya. “Charles Ambroise Bernard’ın (1808-1844) Kaplıca Risalesi Üzerine Bir Değerlendirme.” Osmangazi Tıp Dergisi 37, 2 (2015): 1-8. google scholar
Pe-Piper, Georgia. “Geochemistry of Miocene Shoshonites, Lesbos, Greece.” Contributions to Mineralogy and Petrology 72, 2 (1980): 387-396. google scholar
Sampey, John R. “J. Lawrence Smith.” Journal of Chemical Education 5 (1928): 122. google scholar
Silliman Jr., Benjamin. “Memoir of John Lawrence Smith, (1818-1883).” National Academy of Sciences (1884): 217-248. google scholar
Silliman Jr., Benjamin. Sketch of the Life and Scientific Work of Dr. J. Lawrence Smith. Washington: National Academy of Sciences, 1884. google scholar
Smith, John Lawrence. “On the Means of Detecting Arsenic in the Animal Body, and of Counteracting its Effects.” American Journal of Science and Arts (Silliman’s Journal) 40, 2 (1842): 278-293. google scholar
Smith, John Lawrence. “The Composition and Products of Distillation of Spermaceti, with some few Remarks upon its Oxidation by Nitric Acid.” The American Journal of Science and Arts 43, 2 (1842): 301-321. google scholar
Smith, John Lawrence. “Two New Minerals - Medjidite (sulphate of uranium and lime) - Liebigite (carbonate of uranium and lime),” The American Journal of Science and Arts 5, 15 (1848): 336-338. google scholar
Smith, John Lawrence. “Chrome and Meerschaum in Asia Minor.” The American Journal of Science and Arts 7 (1849): 283-286. google scholar
Smith, John Lawrence. “Nouveau Microscope destine specialement aux Recherches chimico-microscopiques.” Comptes rendus des Seances etMemoires de la Societe de Biologie (Paris) (1850): 155-156. google scholar
Smith, John Lawrence. “Memoir on Emery.” The American Journal of Science and Arts 10 (1850) : 354-369. google scholar
Smith, John Laurence. “Memoire sur l’Emeri d’Asie Mineure, dans ses Rapports geologique, mineralogique et commercial, et sur les Mineraux associes avec l’Emeri.” Compte rendu des Seances de l’Academie des Sciences 31 (1850): 48-50, 191-193. google scholar
Smith, John Lawrence. “On the Minerals Associated with Emery: Corundum, Hydrargillite, Diaspore, Zinc Spinel, Fholerite, Ephesite (A New Species), Emery-Lite (A New Species), Muscovite, Chloritoid (A New Variety), Black Tourmaline, Chlorite, Magnetic Oxide of Iron, Oligist Iron, Hydrated Oxide of Iron, Iron Pyrites, Rutile, Ilmenite, and Titaniferous Iron.” The American Journal of Science and Arts 11, (1851): 53-66. google scholar
Smith, John Lawrence. “Thermal Waters of Asia Minor.” The American Journal of Science and Arts, 12 (1850): 10-16, 366-377. google scholar
Smith, John Lawrence. “The Inverted Microscope: A New Form of Microscope; with Description of a New Micrometer and Goniometer.” The American Journal of Science and Arts 14 (1852): 233-241. google scholar
Smith, John Lawrence. “Notes on the Corundum of North Carolina, Georgia, and Montana, with a Description of the Gem Variety of the Corundum from These Localities.” The American Journal ofScience and Arts 6, 33 (1873): 180. google scholar
Tournefort, Joseph Pitton de. Relation d’un Voyage du Levant fait par Ordre du Roy contenant l’Histoire ancienne & moderne de plusieurs Isles de lArchipel de Constantinople, des Cotes de laMer Noire, de l’Armenie, de la Georgie, des Frontieres de Perse & de l’Asie mineure. Lyon: Chez Anisson et Posuel, 1717. google scholar
Elektronik kaynaklar / Electronic sources google scholar
Efesit minerali genel özellikleri. Erişim: 23 Mart 2021. https://www.mindat.org/min-1387.html google scholar
John Lawrence Smith'in Harvard Üniversitesi Mineralojik ve Jeolojik Müzesi'ne bağışladığı örnekler. Erişim: 14 Haziran 2021. http://minecat.rc.fas.harvard.edu/collections google scholar
John Lawrence Smith Madalyası. Erişim: 23 Mart 2021. https://american-miniatures2.blogspot.com/2007/07/ ramsier-john-portrait-of-hon-james.html google scholar
John Lawrence Smith Fotoğrafı. Erişim: 23 Mart 2021. https://en.wikipedia.org/wiki/J._Lawrence_Smith#/ media/File:John_Lawrence_Smith_by_Tony_Rogue,_1 854.jpg google scholar
Margarit mineral ailesi için. Erişim: 23 Mart 2021. https://www.mindat.org/min-2573.html google scholar
Nachet firması tarafından üretilen ters mikroskop. Erişim: 23 Mart 2021. http://www.antique-microscopes.com/photos/Nachet_Chemical_Inverted_microscope.htm google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın

DIŞA AKTAR

APA

Göçmengil, G., & Gülmez Yıldırım, F. (2021). John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 22(2), 219-239. https://doi.org/10.26650/oba.852435

AMA

Göçmengil G, Gülmez Yıldırım F. John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları. Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2021;22(2):219-239. https://doi.org/10.26650/oba.852435

ABNT

Göçmengil, G.; Gülmez Yıldırım, F. John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, [Publisher Location], v. 22, n. 2, p. 219-239, 2021.

Chicago: Author-Date Style

Göçmengil, Gönenç, and Fatma Gülmez Yıldırım. 2021. “John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 22, no. 2: 219-239. https://doi.org/10.26650/oba.852435

Chicago: Humanities Style

Göçmengil, Gönenç, and Fatma Gülmez Yıldırım. “John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 22, no. 2 (Sep. 2024): 219-239. https://doi.org/10.26650/oba.852435

Harvard: Australian Style

Göçmengil, G & Gülmez Yıldırım, F 2021, 'John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları', Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 22, no. 2, pp. 219-239, viewed 17 Sep. 2024, https://doi.org/10.26650/oba.852435

Harvard: Author-Date Style

Göçmengil, G. and Gülmez Yıldırım, F. (2021) ‘John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları’, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 22(2), pp. 219-239. https://doi.org/10.26650/oba.852435 (17 Sep. 2024).

MLA

Göçmengil, Gönenç, and Fatma Gülmez Yıldırım. “John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 22, no. 2, 2021, pp. 219-239. [Database Container], https://doi.org/10.26650/oba.852435

Vancouver

Göçmengil G, Gülmez Yıldırım F. John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları. Osmanlı Bilimi Araştırmaları [Internet]. 17 Sep. 2024 [cited 17 Sep. 2024];22(2):219-239. Available from: https://doi.org/10.26650/oba.852435 doi: 10.26650/oba.852435

ISNAD

Göçmengil, Gönenç - Gülmez Yıldırım, Fatma. “John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 22/2 (Sep. 2024): 219-239. https://doi.org/10.26650/oba.852435

Cilt 22, Sayı 22021, S. 219-239

ZAMAN ÇİZELGESİ

Gönderim	02.01.2021
Kabul	23.04.2021
Çevrimiçi Yayınlanma	05.07.2021

LİSANS

Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.

Osmanlı Bilimi Araştırmaları