Osmanlı Bilimi Araştırmaları

GÖNDERBİLGİ
EnglishTürkçe

Araştırma Notu


DOI :10.26650/oba.561166   IUP :10.26650/oba.561166    Tam Metin (PDF)

Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not

Pierre Ageron

Bu araştırma notunun amacı, birçok yazar tarafından İslam ülkelerine Güneş merkezli evren modelinin girişini temsil ettiği düşünülen ve üç meşhur kozmolojik sistemi temsil eden bir şeklin kaynağını belirlemektir. Çelişkili olarak, bu şekil, kesinlikle yermerkezli bir eser olan Noël Durret’nin Nouvelle théorie des planètes adlı eserinin Türkçe ve Arapça versiyonundan oluşan bir onyedinci yüzyıl yazmasının içinde bulunmaktadır. Biz burada, her üç şeklin de Andrea Argoli’nin Ephemerides adlı eserinin 1648 baskısından alındığını göstermekteyiz. Bu eserin bir nüshasının 1683 yılında, Durret’nin kitabıyla beraber, İstanbul’daki bir bilge kişide bulunduğa işaret edilmişti. Temsil edilen sistemler Kopernik, Tycho Brahe ve Argoli’nin sistemleridir. 

Anahtar Kelimeler: Güneş merkezli sistem, Kopernik, Noël Durret, Andrea Argoli, Sajanjal al-aflāk, Tezkireci Köse Ibrāhīm
DOI :10.26650/oba.561166   IUP :10.26650/oba.561166    Tam Metin (PDF)

Note sur le dessin du système de Copernic dans le manuscrit Kandilli 403

Pierre Ageron

Le but de cette note est d’identifier la source d’un célèbre dessin de trois systèmes cosmologiques, considéré par beaucoup d’auteurs comme la toute première occurrence de l’héliocentrisme dans les pays d’Islam. Paradoxalement, ce dessin est inclus dans un manuscrit du XVIIe siècle contenant une version en turc et arabe de la Nouvelle théorie des planètes de Noël Durret, un ouvrage résolument géocentrique. Nous montrons que les trois figures sont extraites de l’édition de 1648 des Ephemerides d’Andrea Argoli, dont un exemplaire fut signalé en 1683 chez un érudit d’Istanbul aux côtés du livre de Durret. Les systèmes représentés sont ceux de de Copernic, de Tycho Brahe et le propre système d’Argoli. 

Anahtar Kelimeler: Héliocentrisme, Copernic, Noël Durret, Andrea Argoli, Sajanjal al-aflāk, Tezkireci Köse Ibrāhīm.

PDF Görünüm

Referanslar

  • Istanbul, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Kütüphanesi, ms. 403 et ms. 214. google scholar
  • Istanbul, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, ms. Hazine 463. Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, ms. Redi 212. google scholar
  • Argoli, Andrea. Pandosion Sphæricum. Padoue : Paulo Frambotto, 1644. google scholar
  • Argoli, Andrea. Exactissimæ Cælestium Motuum Ephemerides ad Longitudinem Almæ Urbis et Tychonis Brahe Hypotheses (…) ab Anno 1641 ad Annum 1700, 3 vol. Padoue : Paulo Frambotto, 1648. google scholar
  • Ben-Zaken, Avner. « The Heavens of the Sky and the Heavens of the Heart: The Ottoman Cultural Context for the Introduction of Post-Copernican Astronomy ». The British Journal for the History of Science 37 (2004) : 1-28. google scholar
  • Ben-Zaken, Avner. Cross-Cultural Scientific Exchanges in the Eastern Mediterranean, 1560–1660. Baltimore : John Hopkins University Press, 2010. google scholar
  • Blaeu, Joan. Atlas Major, sive Cosmographia Blaviana qua solum, salum, cœlum, accuratissime describuntur, 11 vol. Amsterdam : Joan Blaeu, 1662-1665. google scholar
  • Durret, Noël. Nouvelle théorie des planètes (…) avec les tables richeliennes et parisiennes exactement calculées. Paris : Alliot, 1635. google scholar
  • Durret, Noël. Novae Motuum Cælestium Ephemerides Richelianae. Paris : aux frais de l’auteur, 1641. google scholar
  • Durret, Noël. Supplementum Tabularum Richelianarum cum brevi planetarum theoriâ ex Kepleri sententiâ / Supplément des tables richeliennes avec une briefve theorie des planetes selon Kepler, part 1. Paris : aux frais de l’auteur, 1639. google scholar
  • İhsanoğlu, Ekmeleddin. « Introduction of Western Science to the Ottoman World: A Case Study of Modern Astronomy (1660–1860) ». In Transfer of Modern Science and Technology to the Muslim World: Proceedings of the International Symposium on Modern Science and the Muslim World, edited by Ekmeleddin İhsanoğlu, 67-120. Istanbul : IRCICA, 1992. google scholar
  • İhsanoğlu, Ekmeleddin. « The Introduction of Western Science to the Ottoman World: The Case of Modern Astronomy (1660–1860) ». In Science, Technology and Learning in the Ottoman Empire, 1-44. Aldershot : Ashgate, 2004. google scholar
  • İhsanoğlu, Ekmeleddin. « The Introduction of Western Science to the Ottoman World: the Case of Modern Astronomy (1660–1860) ». In Religious Values and the Rise of Science in Europe, edited by John Brooke and Ekmeleddin İhsanoğlu, 185-229. İstanbul : IRCICA, 2005. google scholar
  • Küçük, Bekir Harun. « Early Modern Ottoman Science: A New Materialist Framework ». Journal of Early Modern History 21 (2017) : 1-13. google scholar
  • Patton, Maryam Mürvet. Mirror of the Celestial Spheres: Noël Duret, Ibrahim Efendi, and Early Ottoman Contact with Copernicus. Senior thesis, Princeton University, 2014. google scholar
  • Riccioli, Giovanni Battista. Almagestum Novum Astronomiam Veterem Novamque Complectens, 3 vol. Bologne : Vittorio Benati, 1651. google scholar
  • Tommasino, Pier Mattia. « Lire et traduire le Coran dans le Grand-duché de Toscane ». Traduit de l’italien par Haude Morvan, Dix-septième siècle no 268 (2015) : 459-480. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Ageron, P. (2019). Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 20(2), 115-126. https://doi.org/10.26650/oba.561166


AMA

Ageron P. Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not. Osmanlı Bilimi Araştırmaları. 2019;20(2):115-126. https://doi.org/10.26650/oba.561166


ABNT

Ageron, P. Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, [Publisher Location], v. 20, n. 2, p. 115-126, 2019.


Chicago: Author-Date Style

Ageron, Pierre,. 2019. “Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 20, no. 2: 115-126. https://doi.org/10.26650/oba.561166


Chicago: Humanities Style

Ageron, Pierre,. “Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 20, no. 2 (May. 2024): 115-126. https://doi.org/10.26650/oba.561166


Harvard: Australian Style

Ageron, P 2019, 'Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not', Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 20, no. 2, pp. 115-126, viewed 17 May. 2024, https://doi.org/10.26650/oba.561166


Harvard: Author-Date Style

Ageron, P. (2019) ‘Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not’, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 20(2), pp. 115-126. https://doi.org/10.26650/oba.561166 (17 May. 2024).


MLA

Ageron, Pierre,. “Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları, vol. 20, no. 2, 2019, pp. 115-126. [Database Container], https://doi.org/10.26650/oba.561166


Vancouver

Ageron P. Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not. Osmanlı Bilimi Araştırmaları [Internet]. 17 May. 2024 [cited 17 May. 2024];20(2):115-126. Available from: https://doi.org/10.26650/oba.561166 doi: 10.26650/oba.561166


ISNAD

Ageron, Pierre. “Kandilli 403 Yazmasındaki Kopernik Sistemini Temsil Eden Şekil Üzerine Not”. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 20/2 (May. 2024): 115-126. https://doi.org/10.26650/oba.561166



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim07.05.2019
Kabul10.06.2019
Çevrimiçi Yayınlanma03.07.2019

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.