Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/YTA2024-1385517   IUP :10.26650/YTA2024-1385517    Tam Metin (PDF)

Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki

Yakup KayaMerve Gönlühoş Elmas

Doğu Akdeniz’in jeopolitik dinamikleri tartışılırken Kıbrıs’ın sürekli olarak bölgenin öne çıkan adalarından biri olduğu görülmektedir. Bu nedenle de ada önemli derecede uluslararası etkiye maruz kalmaktadır. Etki öncelikle barış ve güvenlik etrafındaki söylemlerden kaynaklansa da, bu makale gerçekliğin bu perspektiften farklılaştığını savunmaktadır. Temel olarak bu makalede ileri sürülen argüman, yabancı aktörlerin diğer devletlerin iç işlerine karışmasının kalıcı barışı sağlamadığı ve güvenliği tesis etmediği gerçeğini ortaya koyuyor. 1960 ile 1974 yılları arasındaki uluslararası gelişmeler sözü edilen iddiayı destekler niteliktedir. Bu çalışmada, Kıbrıs Krizi sırasındaki kilit uluslararası ve bölgesel aktörlerin anlatılarından hareketle spesifik olarak döneme mercek tutulmaya çalışılmış ve döneme ait gelişmeler belgelenmeye özen gösterilmiştir. Özellikle Yunanistan ve İngiltere sürece müdahale eden iki uluslararası güç olarak ön plana çıkarken, Türkiye’nin ortak tarihiyle uluslararası hukuka uygun olarak barışın korunmasında önemli bir rol üstlendiği gözlenmiştir. Çalışmada bir vaka analizi uygulanarak söylemlerin altında yatan gerçeklik ya da esas sebep ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ana fikri, adada barış ve güvenliğin sağlanmasının, bölgeyle hiçbir bağlantısı olmayan uluslararası aktörlerin katılımı olmadan da gerçekleştirilebileceği yönündedir.

Makalede Türk, İngiliz ve Amerikan Arşiv Belgeri ile Türk ve İngiliz gazetelerinden ve diğer yandan konuyla ilgili yerli ve yabancı telif eserlerden faydalanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: KıbrısEnosisTaksimUluslararası EtkiTürkiye
DOI :10.26650/YTA2024-1385517   IUP :10.26650/YTA2024-1385517    Tam Metin (PDF)

Resolution or Interest Oriented Policy? International Influence on the Cyprus Conflict Between 1960-1974

Yakup KayaMerve Gönlühoş Elmas

When discussing the geopolitical dynamics of the Eastern Mediterranean, Cyprus consistently emerges as one of the prominent islands in the region. Hence, the island has experienced a significant degree of international influence. The influence primarily stems from discourses surrounding peace and security, yet this study contends that the actuality diverges from this perspective. Basically, the argument posited in this article asserts that the involvement of foreign actors in the affairs of other states does not lead to the establishment of lasting peace or security. The era between 1960 and 1974 stands out as a particularly supportive timeframe for this assertion. This study aims to present the narratives of key international and regional actors during the Cyprus Crisis, thereby documenting this specific historical era. In this context, Greece and the UK are particularly noteworthy whereas Türkiye with its common history plays the most important role in keeping peace in accordance with the international law. Thus, the primary objective of this study is to uncover the underlying reality or reason behind the discourses through the implementation of a case analysis. In fact, the main idea presented in the study suggests that the prompt achievement of peace and security could be facilitated without the involvement of international actors without any ties to the region. The study provides insight into the objectives of international actors and the potential challenges faced by Cyprus.

In the article, Turkish, British and American archive documents, Turkish and British newspapers, as well as domestic and foreign copyrighted works on the subject were used.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)70 google scholar
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)71 google scholar
  • Bruce, David: “Embassy Telegram from London 5762 SDSNF, 1964-66, POL 23-8 CYP, Box 2084,” 1964. google scholar
  • CIA Report/SitRep, Gerald Ford, NSA Kissinger Scowcroft West Wing Office Files. google scholar
  • DEFE, “Records of the British Minister of Defence, 11/539,” 1967. google scholar
  • Foreign Office 371/174748, “Record of Private Meeting of the Security Council 05:00,” 15 February 1964; Foreign Office to Ankara, 1964. google scholar
  • Henry Kissinger to President Gerald Ford: “Telephone Conversation,” Declassified Documents Reference System, 1974, p. 2. google scholar
  • MMTD, “Parliamentary Records MMTD,” 1967, p. 343-348. google scholar
  • NSCHF, “Cyprus Crisis, Tel. No. 1599 from United States Embassy in Ankara to the State Department,” 1964, p. 44. google scholar
  • Report by the Secretary General on the United Nations Operations in Cyprus, S/5950, 10 September 1964. google scholar
  • Samuel Hood to John O. Rennie: “Letter,” 14 August 1964, FO 371/174753, Doc. C 1015/1898, PRO, 1964, p. 2. google scholar
  • SDSNF, “Notes on Cyprus Discussions with the British,” 17 January 1968, SDSNF File, POL 27 CYP. google scholar
  • The Churchill Archives Centre, “John Rennie to Prime Minister Alexander Douglas-Home, Memorandum: Washington Talks: Cyprus,” 1964, p. 1-2. google scholar
  • The National Archives (TNA), “FCO 9/782 (1968-69), ‘Cyprus. Intercommunal talks. Part II,’” 1969. google scholar
  • The National Security Archive, George Washington University, “Cyprus Crisis 1964,” Tel. No. 1599 from United States Embassy in Ankara to the State Department, 1964. google scholar
  • UK Foreign Office, FO 371/174753 (1964), Cyprus, Political Situation. google scholar
  • Hürriyet google scholar
  • İkdam google scholar
  • Milliyet google scholar
  • Vakit google scholar
  • Vatan google scholar
  • Adamides, Constantinos, and Costas M. Constantinou: Comfortable Conflict and Liberal Peace in Cyprus, Hybrid Forms of Peace Rethinking Peace and Conflict Studies, ed. Oliver P. Richmond, Palgrave Macmillan, New York, 2012, pp. 242-259. google scholar
  • Armaoğlu, Fahir: 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınları, İstanbul, 2019. google scholar
  • Asmussen, Jan: “United Nations Peacekeeping Force in Cyprus (UNFICYP),” in The Oxford Handbook of United Nations Peacekeeping Operations, ed. Joachim A. Koops, Thierry Tardy, Norrie MacQueen, and Paul D. Williams, Oxford University Press, Oxford, 2014, p. 197-213. google scholar
  • Bağcı, Hüseyin, Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayınları, Ankara, 2007. google scholar
  • Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular Belgeler Yorumlar, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009. google scholar
  • Crawshaw, Nancy: The Cyprus Revolt: An Account of the Struggle for Union with Greece. London: Routledge, 1978. google scholar
  • Denktaş, Rauf: Hatıralar. Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1965. google scholar
  • Eden, Anthony: Full Circle: The Memoirs of Anthony Eden, Houghton Mifflin Press, Boston, 1960. google scholar
  • Emircan, Mehmet Salih: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Tören, Bayram ve Anma Günleri, Kıbrıs Türk Mücahitler Derneği Yayınları, Lefkoşa, 2007. google scholar
  • Denktaş, Rauf: The Cyprus Triangle. Nicosia: Rustem & Bro, 1982. google scholar
  • Gönlübol, Mehmet, and Cem Sar: Olaylarla Türk Dış Politikası, 1919-1995. Siyasal Kitabevi, Ankara, 1996. google scholar
  • Gregoriadis, Solon: Istoria tis Diktatorias, Kapopoulus Publishing, Yunanistan, 1975. google scholar
  • Güler, Yavuz: “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kuruluşuna Kadar Kıbrıs Meselesi,” G.Ü Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 5, No. 1, 2004, p. 101-112. google scholar
  • Günar, Altuğ: “Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin) Avrupa Birliği Üyeliğinin Kıbrıs Sorununa Etkisi,” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları No. 37, 2020, p. 95-118. google scholar
  • Gürkan, Hakan: “Demokrat Partiden 12 Mart 1971 Askeri Müdahalesine Türk Dış Politikasında Kıbrıs Meselesi (1950-1971),” Tarihin Peşinde-Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, No. 9, 2013, p. 113-135. google scholar
  • Heinze, Christian: Cyprus Conflict 1964-1985, K. Rustem Brother Press, London, 1986. google scholar
  • Ilia, Xypolia: British Imperialism and Turkish Nationalism in Cyprus, 1923-1939: Divide, Define and Rule. London, Routledge, 2017. google scholar
  • Kaya, Yakup: “Türk Dış Politikasında Kıbrıs Sorunu,” in Türkiye Cumhuriyeti-II Demokrasi ve Dış Politika 1938’den 2000’li Yıllara, ed. Nurgün Koç. İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2021, p. 466-495. google scholar
  • Kaya, Yakup, Yeter, Bülent: “The Cyprus Issue During Democrat Party Rule.” Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences 20, No. 2, 2018, p. 215-229. google scholar
  • Keser, Ulvi: “21 Aralık 1963 Kanlı Noel, Kumsal Faciası ve Bugüne Yansımaları,” ÇTTAD 6, No. 23, 2011, p. 93-121. google scholar
  • Kesiktaş, Fatma Gül: “Kıbrıs Sorununun Türk-Amerikan İlişkilerine Yansıması: Johnson Mektubu (1960-1965),” Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005. google scholar
  • Küçük, Fazıl: The Cyprus Mission and Greek Brutality. Devlet Yayınları, İstanbul, 2002. google scholar
  • Meinardus, Ronald: Die Türkei-Politik Griechenlands. google scholar
  • Murat, Metin Hakkı: Kıbrıs Çıkmazı, Emre Yayınları, İstanbul, 2006. google scholar
  • Nicolet, Claude: “British Policy towards Cyprus, 1960-1974: A Tale of Failure or Impotence?” The Cyprus Review 13, No. 1, 2001, p. 89-101. google scholar
  • Sayın, Fatih Mehmet: “Solution of the Cyprus Problem and Turkish Position,” Journal of Qafqaz University 24, 2008, p. 53-62. google scholar
  • Şahin, İsmail: “Türkiye’nin Kıbrıs’ta Statükoyu Koruma Çabaları ve Makarios’un Ankara Ziyareti,” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9, No. 42, 2016, p. 779-796. google scholar
  • Şahin, İsmail: “Türkiye-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kıta Sahanlığı Anlaşması,” Adalet Dergisi, No. 2, 2020, p. 51-70. google scholar
  • Soutou, George-Henri: L’Alliance incertaine: Les Rapports Politico-Strategiques Franco-Allemands 1954-1996. Fayard Press, Paris, 1996. google scholar
  • Theophanus, Andreas: The Cyprus Question and the EU: The Challenge and the Promise. Intercollege Press, Nicosia, 2004. google scholar
  • Uçarol, Rıfat: Siyasi Tarih (1789-1994). 4. Baskı. Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995. google scholar
  • Vatansever, Müge: “Kıbrıs Sorununun Tarihi Gelişimi,” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, 2012, p. 1497-1530. google scholar
  • Verrier, Anthony: “Cyprus: Britain’s Security Role,” The World Today 20, No. 3 1964, p. 131-137. google scholar
  • William, Mallinson: Cyprus: A Modern History. I. B. Tauris, 2005. google scholar
  • Cyprus Government, “For the Whole Text of the 13 Amendments,” www.pio.gov.cy/ assets/pdf/cyproblem/13%20points.pdf, Accessed 10 Haziran 2024. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Kaya, Y., & Gönlühoş Elmas, M. (2024). Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0(0), -. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517


AMA

Kaya Y, Gönlühoş Elmas M. Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları. 2024;0(0):-. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517


ABNT

Kaya, Y.; Gönlühoş Elmas, M. Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, [Publisher Location], v. 0, n. 0, p. -, 2024.


Chicago: Author-Date Style

Kaya, Yakup, and Merve Gönlühoş Elmas. 2024. “Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki.” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 0, no. 0: -. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517


Chicago: Humanities Style

Kaya, Yakup, and Merve Gönlühoş Elmas. Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki.” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 0, no. 0 (Dec. 2024): -. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517


Harvard: Australian Style

Kaya, Y & Gönlühoş Elmas, M 2024, 'Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki', Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, vol. 0, no. 0, pp. -, viewed 4 Dec. 2024, https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517


Harvard: Author-Date Style

Kaya, Y. and Gönlühoş Elmas, M. (2024) ‘Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki’, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0(0), pp. -. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517 (4 Dec. 2024).


MLA

Kaya, Yakup, and Merve Gönlühoş Elmas. Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki.” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, vol. 0, no. 0, 2024, pp. -. [Database Container], https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517


Vancouver

Kaya Y, Gönlühoş Elmas M. Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları [Internet]. 4 Dec. 2024 [cited 4 Dec. 2024];0(0):-. Available from: https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517 doi: 10.26650/YTA2024-1385517


ISNAD

Kaya, Yakup - Gönlühoş Elmas, Merve. Çözüm ya da Çıkar Odaklı Politika mı? Kıbrıs Çatışması Üzerinde 1960-1974 Yılları Arasındaki Uluslararası Etki”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 0/0 (Dec. 2024): -. https://doi.org/10.26650/YTA2024-1385517



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim03.11.2023
Kabul08.10.2024
Çevrimiçi Yayınlanma30.10.2024

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.