Bilim Kurguda Neoloji Çevirisi: Hedef Metnin Metinsel Gerçekliği ya da Gerçek Dışılığı
Özge Aksoy, Ayşe Selmin SöylemezYabancılaşma kavramının birer temsilcisi olarak, kurgusal neolojiler, okuyucunun hayali bir dünyanın inandırıcılığını bir mantık çerçevesinde düşünebilmesine yardımcı olur. Bilim kurgu bu yenilikler sayesinde kendi hayali dünyasını gerçekte yaşadığımız dünyadan ayırır. Çevirmenler bilimkurgunun novum/yeni sözcükleri (Suvin, 1979) olarak nitelendirilebilecek olan neolojileri başka bir dile taşırlar ve böylece (bir anlamda) erek metnin bilimkurgu gerçekliğini yeniden inşa ederler. Bu bilgiler doğrultusunda, bu çalışmada Ursula K. Le Guin'in Mülksüzler ve Karanlığın Sol Eli romanlarında görülen neolojilerin çevirisi hem bilim kurgu hem de çeviribilim yaklaşımları üzerinden incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Newmark'ın (1988) neolojilerin çevirisi için önerdiği çeşitli yöntemlerden yola çıkılarak gerçekleştirilmiş ve bulgular kurgusal neolojilerin çoğunlukla aktarım, doğallaştırma ve doğrudan çeviri işlemleri uygulanarak erek metinlere aktarıldığını göstermiştir. Bu çevirmen tercihleri, neolojilerin erek metinlerde korunduğunu ve çevirmenlerin birer edebi metin öğesi olarak bu neolojilerin işlevini ön plana çıkardıklarını ortaya koymaktadır. Ortaya çıkan bu kaynak odaklı çevirmen eğilimleri, metinlerdeki hayali dünyaların inandırıcılığını sağladığı için bilimkurgu metinlerinin anlaşılırlığının sağlanmasında gerekli bir nitelik olarak kabul edilebilir. Bu çalışma, bilimkurgu romanlarında görülen kurgusal neolojilerin çevirisini incelemektedir. Ancak, neolojilerin tek başına tüm hayali dünya inşasını temsil etmediği ve bu nedenle birden fazla hayali dünya altyapısının incelenmesinin bilim kurgu çevirisi hakkında daha fazla fikir verebileceği unutulmamalıdır.
Translation of Neologisms in Science Fiction: The Textual Reality or Unreality of The Target Text
Özge Aksoy, Ayşe Selmin SöylemezAs the representations of the notion of alienation, fictive neologies help the reader to rationalize the plausibility of an imaginary world. Through these innovations, science fiction distinguishes its imaginary world from the world we actually live in. The translators carry the neologies as the novum/new words (Suvin, 1979) of science fiction to another language and thus they re-build (in a sense) the science fiction reality of the target text. In this respect, this study aims to analyze the translation of neologies seen in The Dispossessed and The Left Hand of Darkness by Ursula K. Le Guin through the approaches of both science fiction studies and translation studies. The findings show that fictive neologies have been transferred to the target texts mostly through transference, naturalization and through-translation methods among the suggested procedures of Newmark (1988). These translator preferences point that the neologies have been conserved within the target texts and the translators have highlighted the function of neologies as literary text elements. Source-oriented tendencies of the translators can be counted as a necessary quality for the comprehensibility of the science fictional texts because they ensure the plausibility of imaginary worlds in the texts. Yet, it should be noted that the neologies alone do not represent the whole world-building and so the examination of multiple infrastructures can suggest more on the translation of science fiction.
