Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/arcp2019-5105   IUP :10.26650/arcp2019-5105    Tam Metin (PDF)

Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım

Arman Besler

Geleneksel terim mantığının (logica termini) temel öğretileri, tasımlık çıkarımların oluşum yapısına uygun olarak düzenlenir. Tasımlık bir çıkarım önermelere, önermelerse – son aşamada – terimlere çözümlenir; bu oluşum yapısına uygun olarak da terim mantığı, (i) terimler (termini) öğretisi, (ii) önermeler (propositiones) veya yargılar (judicia) öğretisi ve (iii) dolaylı/dolaysız çıkarımlar veya izlemeler (consequentiae immediatae/mediatae) öğretisi olarak bölümlenir. Bu yapı, bir öğretinin, kendinden sonra gelen öğretiden belli bir dereceye kadar bağımsızca işlenebileceği fikrini doğurabilir, öyleyse, örneğin, önermeler, en azından bir dereceye kadar, tasımlık çıkarımlardan bağımsız olarak incelenebilecektir. Immanuel Kant gibi bazı klasik felsefeciler, en parlak ifadesini, Port-Royal Mantığı’nda (Arnauld & Nicole’ün Mantık veya Düşünme Sanatı’nda) bulan bu öğreti düzenindeki çözümleme sırasını kısmen (Kant örneğinde, yargı öğretisi lehine) bozan yaklaşımlar geliştirmiştir. Bu yazı, Fransız felsefeci Jules Lachelier’nin (1832- 1918) yine aynı öğreti düzenini kısmen bozan, daha özelde, önerme tipleşmesini, önermelerin tasımlarda oynayacakları rollere göre incelten yaklaşımını incelemektedir. Bu yaklaşımın odak noktası, yüklemeli önermelerde (Lachelier’nin terimleriyle, içindelik önermelerinde) anlam değeri tiplerinin, bahsedilen rolleri belirleyen kiplik statüleri üzerinden ayırt edilmesidir. Lachelier, yüklemeli biçimlere atadığı anlam değerlerini, hangi yükleme tiplerinin hangi yükleme tiplerini mantıki olarak içerdiğini denetlemenin bir aracı olarak, yani adeta, modern anlamıyla, bir tür semantik kuram olarak kullanıyor görünmektedir. Lachelier, üç şekilli kategorik tasım kuramını da, G. W. Leibniz’in etkin bir biçimde kullanmış olduğu, tasım kiplerini birbirlerine dönüştürme yöntemiyle birlikte ele alarak, önerdiği anlam kuramının bunun üzerinden bir tür sağlamasını yapmaya çalışmaktadır. Lachelier’nin anlam çözümlemesini, formel olmayan bir yükleme semantiği olarak ele alıp açıklayan bu yazı, Lachelier’nin genel tasım kuramı anlayışını modern terimlerle anlamaya çalışmaktadır.

DOI :10.26650/arcp2019-5105   IUP :10.26650/arcp2019-5105    Tam Metin (PDF)

Lachelier’s Semantics of Predication and the Syllogism

Arman Besler

The main doctrines of the traditional logic of terms (logica termini) are standardly organized according to the formation structure of syllogistic inferences. A syllogistic inference is analyzed into propositions, and propositions, in the last instance, to terms; the logic of terms, in line with this formation structure, is partitioned into the doctrines, respectively, of terms (terminorum), of propositions (propositionum) or judgments (judiciorum), and of immediate and mediate inferences or followings (consequentiarum immediatarum/mediatarum). This structure communicates the idea that a given doctrine could be treated, to a certain extent, independently of the next one to come, so that propositions, for instance, could be examined, at least to a certain extent, independently of syllogistic inferences. Some classical philosophers such as Immanuel Kant have developed approaches that break in part this order of analysis which finds its clearest expression in the Port-Royal logic (Arnauld & Nicole’s Logic or the Art of Thinking). In Kant’s case the order is changed in favor of the doctrine of judgements. This paper examines the French philosopher Jules Lachelier’s (1832-1918) approach which similarly breaks the same doctrinal order, and which, more specifically, refines the typification of propositions according to the roles to be played by propositions in syllogisms. What lies at the core of this approach is the identification of the semantic values of categorical propositions (or, as Lachelier calls them, of propositions of inherence) in terms of modal statuses which are to determine these roles. Lachelier seems to use the set of values he assigns to the categorical forms as a tool for testing logical implication among types of predication, that is, as some sort of semantic theory in the modern sense. Lachelier also discusses the three-figured categorical syllogistic along with a method, effectively used by G. W. Leibniz, of transforming syllogistic moods into each other, and tries to confirm his semantic theory in terms of such syllogistic. This paper explains Lachelier’s analysis of meaning by treating it as a non-formal semantics of predication, and tries to make some modern sense of Lachelier’s general approach to syllogistic.


PDF Görünüm

Referanslar

  • Arnauld, Antoine & Nicole, Pierre. La logique ou l’art de penser. Paris: Gallimard, 1996. google scholar
  • Belna, Jean-Pierre. Histoire de la Logique. Paris: Ellipses, 2014. Besler, Arman. “Syllogistic Expansion in the Leibnizian Reduction Scheme”. Kilikya Felsefe Dergisi, 0 (2018): 1-16. google scholar
  • Corcoran, John. “Aristotle’s Natural Deduction System”. Ancient Logic and Its Modern Interpretations (Proceedings of the Buffalo Symposium on Modernist Interpretations of Ancient Logic, 21 and 22 April, 1972). Edited by John Corcoran. Dordrecht-Holland: D. Reidel, 1974. google scholar
  • Fara, Delia Graff. “Socratizing”. American Philosophical Quarterly, vol. 48 (2011): 229-238. google scholar
  • Greenwood, Thomas. “The Logic of Jules Lachelier”. Proceedings of the Aristotelian Society, vol. 35 (1935): 75-94. google scholar
  • Kant, Immanuel. Introduction to Logic – The Mistaken Subtilty of the Four Syllogistic Figures. Translated by Thomas Kingsmill Abbott. London: Longsman, Green, & Co, 1885. google scholar
  • _______Lectures on Logic. Translated and edited by J. Michael Young. Cambridge: Cambridge University Press, 1992. google scholar
  • _______Critique of Pure Reason. Translated and edited by Paul Guyer & Allen W. Wood. Cambridge: Cambridge University Press, 1998. google scholar
  • Lachelier, Jules. “Étude sur la Théorie du Syllogisme”. Revue Philosophique de la France et de l’Étranger, 1(1876): 468-487. google scholar
  • __________Du Fondement de l’Induction, suivi de Psychologie et Métaphysique. Paris: Felix Alcan, 1896. google scholar
  • __________“La Proposition et le Syllogisme”. Revue de Métaphysique et de Morale, 14 (1906): 135-164. google scholar
  • Leibniz, Gottfried Wilhelm. Logical Papers. Translated and edited by G. H. R. Parkinson. Oxford: Oxford University Press, 1966. google scholar
  • _____________Discours de Métaphysique suivi de Monadologie et autres textes. Édition de Michel Fichant. Paris: Gallimard, 2004. google scholar
  • Parsons, Terence. Articulating Medieval Logic. Oxford: Oxford University Press, 2014. google scholar
  • Rose, Lynn. “Aristotle’s Syllogistic and the Fourth Figure”. Mind, vol. 74 (1965): 382-389. google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Besler, A. (0001). Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım. Felsefe Arkivi, 0(51), 61-77. https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105


AMA

Besler A. Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım. Felsefe Arkivi. 0001;0(51):61-77. https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105


ABNT

Besler, A. Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım. Felsefe Arkivi, [Publisher Location], v. 0, n. 51, p. 61-77, 0001.


Chicago: Author-Date Style

Besler, Arman,. 0001. “Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım.” Felsefe Arkivi 0, no. 51: 61-77. https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105


Chicago: Humanities Style

Besler, Arman,. Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım.” Felsefe Arkivi 0, no. 51 (Dec. 2024): 61-77. https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105


Harvard: Australian Style

Besler, A 0001, 'Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım', Felsefe Arkivi, vol. 0, no. 51, pp. 61-77, viewed 23 Dec. 2024, https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105


Harvard: Author-Date Style

Besler, A. (0001) ‘Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım’, Felsefe Arkivi, 0(51), pp. 61-77. https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105 (23 Dec. 2024).


MLA

Besler, Arman,. Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım.” Felsefe Arkivi, vol. 0, no. 51, 0001, pp. 61-77. [Database Container], https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105


Vancouver

Besler A. Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım. Felsefe Arkivi [Internet]. 23 Dec. 2024 [cited 23 Dec. 2024];0(51):61-77. Available from: https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105 doi: 10.26650/arcp2019-5105


ISNAD

Besler, Arman. Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım”. Felsefe Arkivi 0/51 (Dec. 2024): 61-77. https://doi.org/10.26650/arcp2019-5105



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim10.11.2019
Kabul16.12.2019

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.