Araştırma Makalesi


DOI :10.26650/CONS2022-1170945   IUP :10.26650/CONS2022-1170945    Tam Metin (PDF)

Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası

Bahar Yıldırım Sağlam

Ev; odaları, duvarları, koridorları ve köşeleriyle bir sığınaktır. İçinde yaşayanları bir arada tutar, onların izlerini taşır. Gaston Bachelard’ın Uzamın Poetikası’na göre ev; dünyadaki köşemiz, ilk evrenimizdir, unutulmayan bir geçmişin barınağıdır. Bachelard’a göre ev, insan ruhuna ilişkin bir çözümleme aracı sunar. Ev halkının yaşadığı çatışma, huzursuzluk evin odalarına, duvarlarına ve eşyalarına da sızar. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Sağanak adlı oyununda da ev; içinde yaşayanların tarihini, hafızasını, kültürünü yansıtır. Afif Molla, Lûtfi Bey, Eşref ve Belkıs arasındaki ikiliğin karmaşık bir görüntüsünü çizer. Evin salonlarında, mobilyasında, nizamında Doğu kültürü ile Batı kültürü birbirine karışır. Evin içindeki anlaşmazlıklar evi altüst eder. Evin fertlerini bir arada tutan çatı dağılır. Bachelard Uzamın Poetikası’nda fenomenolojik bir yöntem izler ve mekân yaklaşımını imgelerle inşa eder. Bu makalede de Bachelard’ın Uzamın Poetikası’nda izlediği fenomenolojik yöntem ele alınmış ve Bachelard’ın kullandığı mekânsal imgelerle Karaosmanoğlu’nun Sağanak adlı oyunundaki ev imgesini analiz etmek amaçlanmıştır. Oyunda mekânı oluşturan başat unsurlardan olan evin; içerisi ile dışarısını, aile ile yabancıyı, güvenli ve tehlikeliyi birbirinden ayıran bir imgeye dönüştüğü, bu işlevini yitirdiğindeyse sembolik olarak yıkıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Gaston BachelardUzamın PoetikasıEv
DOI :10.26650/CONS2022-1170945   IUP :10.26650/CONS2022-1170945    Tam Metin (PDF)

Poetics of The House in Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s Play Sağanak

Bahar Yıldırım Sağlam

A house is a shelter with rooms, walls, corridors, and corners. It holds the household together and carries traces of its individual members. According to Gaston Bachelard’s The Poetics of Space, the house is our domain on earth, our first universe; it is the shelter of an unforgettable past. The conflict and unrest experienced by the residents of the house also infiltrate into the rooms, walls, and furniture of the house. In Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s play Sağanak, the house also reflects the history, memory, and culture of the people who live in it. The house draws a complex picture of the duality between Afif Mollah, Mister Lûtfi, Eşref, and Belkıs. Eastern culture and Western culture intermingle in the halls, furniture, and order of the house. Conflicts inside the house turn the house upside down. The roof that holds the members of the house together falls apart. Bachelard follows a phenomenological method in The Poetics of Space and constructs his approach to space with images. In this article, the  phenomenological method followed by Bachelard in the The Poetics of Space was used and it was aimed to analyze the image of the house found in Karaosmanoğlu’s play Sağanak with the spatial images Bachelard used. The house, which is one of the main elements that make up the space in the play, has been determined to turn into an image that separates the inside and the outside, the family and the stranger, the safe and the dangerous, and when it loses this function, it is symbolically collapses.


GENİŞLETİLMİŞ ÖZET


Bachelard follows a phenomenological method in The Poetics of Space. He reveals the space approach with images of houses, dreams, doors, drawers, chests, nests, and shells. He focuses on the dialectic of the inside and outside and of big and small. He explores binary oppositions, such as ascending and descending, opening-closing, and corners and folds. He examines the images of spaces, such as miniature, forest, steppe, cellar, attic which evoke infinity, loneliness, fear, and anxiety, as well as reflect the poetics of the house. Bachelard’s poetics of space examines depth, roundness, and immensity. It scrutinizes the folds of the snail and the seashell, the depth of the well and the mirror, and houses as big as chickpeas. It decodes the images of empty drawers, locked cabinets, and privacy. It explores images of the forest cottage and the lakeside house, of water and fire.In Karaosmanoğlu’s play Sağanak, the house reflects the identity, memory, education, and the ideas of those who live in it. The house reveals the generational conflict and East-West duality between Afif Molla, Mister Lûtfi, Eşref, and Belkıs. It draws a discordant image where old and new values are intermixed and turned upside down. The house is divided by those who represent the tradition and those who advocate the new. Eşref and Belkıs are similar to each other. Both represent the new generation of young people with ideals who are newly educated, defending modern ideas and Western fashions. Mister Lûtfi is a traditionally educated person, trying to preserve the old and struggling with new ideas. Afif Molla, on the other hand, is a complete defender of the past in terms of education, culture, and civilization.Afif Molla, who defends the old order, reflects the East-West duality he finds himself in with his fez and dressing gown. The house is the domain of power. The layout of the house shows its internal hierarchy. The owner of the house is also the owner of the power. Afif Molla manages the order in the house, determines the hierarchy, and shows himself as the authority. According to him, the old-style order will exist as long as those who represent the tradition live. This duality between the old and the new shakes the social order and alienates the members of the house from each other. Family members who adopt western fashions leave the mansion, which has been arranged according to Turkish style. In Turkish literature, leaving the mansion symbolizes the collapse of tradition and the breaking of family ties. In Sağanak, while Afif Molla and Mister Lûtfi preserve their traditional roots, Eşref and Belkıs turn into strangers in the house they live in and break away from their roots.Throughout the play, husband-wife, father-son, brother-sister, and father-bride clash with each other. When the family members brought together by the house leave the house one by one, the unifying and protectiveness of the roof disappears, and the house falls apart. The clash of old and new symbolically destroys the house. The disintegration of the house represents the division of the family, the breaking of kinship ties, and the loss of roots.In this article, Karaosmanoğlu’s play Sağanak will be analyzed within the framework of Bachelard’s The Poetics of Space. First of all, Bachelard’s theory of space will be emphasized, before Karaosmanoğlu’s play Sağanak will be evaluated in light of Bachelard’s theory. The importance of Karaosmanoğlu’s plays Sağanak, Nirvana, Veda, and Mağara are explicit in terms of Turkish theater history. Although extensive research has been carried out on the author’s novels, relatively few studies have been made on his theatrical works. This article aims to contribute to the studies on the theatrical works of Karaosmanoğlu. 


PDF Görünüm

Referanslar

  • Artun, N. A. (2014). Sürrealizm/mimarlık: mekân sanatı. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Bachelard, G. (1995). Ateşin psikanalizi (A. Yiğit, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları google scholar
  • Bachelard, G. (2006). Su ve düşler: maddenin imgelemi üzerine deneme (O. Kunal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Ya-yınları. google scholar
  • Bachelard, G. (2008). Uzamın poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Bachelard, G. (2010). Sürenin diyalektiği (E. Sarıkartal, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Başaran, A. (2021). Neden Bachelard okuruz? - yeni bir mekan ve mekunluk anlayışına doğru. M. T. Tunç, S. Yıldız (Ed.), Mimar neden Bachelard okur? içinde (s. 37-56). İstanbul: Ketebe Yayınları. google scholar
  • Başbuğ, E. (2012). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun tiyatro eserleri. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 21, 37-58. google scholar
  • Bollnow, O. F. (1961). Lived-space. Philosophy Today, 5 (1), 31-39 google scholar
  • Bourdieu, P. (2000). Les structures sociales de I’économie. Paris: Seuil. google scholar
  • Cassin, B. (2020). Nostalji: insan ne zaman evindedir? Odysseus, Aeneas, Arendt (S. Kıvrak, Çev.). İstanbul: Kolek-tif Yayınları. google scholar
  • Dovey, K. (1985). Home and homelessness. I. Altman, C. M. Werner (Ed.), Home environments içinde (s.33-64). New York: Plenum google scholar
  • Eagleton, T. (2011). Edebiyat kuramı: giriş (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
  • Eiguer, A. (2018). Evin bilinçdışı (P. Akgün, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık. google scholar
  • Elçi, H. İ. (2003). Roman ve mekân: Türk romanında ev. İstanbul: Arma Yayınları. google scholar
  • Erzen, J. N. (2019). Üç habitus: yeryüzü, kent, yapı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları google scholar
  • Firidinoğlu, N. (2007). Sağanak. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 10, 62-76. google scholar
  • Heidegger, M. (1996). İnşa etmek, oturmak, düşünmek (O. Kunal, Çev.). Cogito, 8, 67-70 google scholar
  • Karaosmanoğlu, Y. K. (1991). Tiyatro eserleri. İstanbul: İletişim Yayınları google scholar
  • Konyalı, B. Ş. (2015). Edebî anlatılarda mekânın poetikası: Abdülhak Şinasi Hisar’ın romanları bağlamında karşı-laştırmalı bir analiz (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun. google scholar
  • Lauzon, C. (2017). The unmaking of home in contemporary art. Canada: University of Toronto Press. google scholar
  • Parla, J. (2014). Babalar ve oğullar: Tanzimat romanının epistemolojik temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları google scholar
  • Stevens, A. (2014). Jung (N. Örge, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi. google scholar
  • Tanpınar, A. H. (1988). 19. asır Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Çağlayan Yayınevi google scholar
  • Tekin, M. (2003). Roman sanatı. İstanbul: Ötüken Yayınevi google scholar
  • Zahavı, D. (2020). Fenomenoloji: ilk temeller (S. Bayazit, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları google scholar

Atıflar

Biçimlendirilmiş bir atıfı kopyalayıp yapıştırın veya seçtiğiniz biçimde dışa aktarmak için seçeneklerden birini kullanın


DIŞA AKTAR



APA

Yıldırım Sağlam, B. (2022). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası. Konservatoryum, 9(2), 239-259. https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945


AMA

Yıldırım Sağlam B. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası. Konservatoryum. 2022;9(2):239-259. https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945


ABNT

Yıldırım Sağlam, B. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası. Konservatoryum, [Publisher Location], v. 9, n. 2, p. 239-259, 2022.


Chicago: Author-Date Style

Yıldırım Sağlam, Bahar,. 2022. “Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası.” Konservatoryum 9, no. 2: 239-259. https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945


Chicago: Humanities Style

Yıldırım Sağlam, Bahar,. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası.” Konservatoryum 9, no. 2 (Sep. 2024): 239-259. https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945


Harvard: Australian Style

Yıldırım Sağlam, B 2022, 'Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası', Konservatoryum, vol. 9, no. 2, pp. 239-259, viewed 16 Sep. 2024, https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945


Harvard: Author-Date Style

Yıldırım Sağlam, B. (2022) ‘Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası’, Konservatoryum, 9(2), pp. 239-259. https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945 (16 Sep. 2024).


MLA

Yıldırım Sağlam, Bahar,. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası.” Konservatoryum, vol. 9, no. 2, 2022, pp. 239-259. [Database Container], https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945


Vancouver

Yıldırım Sağlam B. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası. Konservatoryum [Internet]. 16 Sep. 2024 [cited 16 Sep. 2024];9(2):239-259. Available from: https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945 doi: 10.26650/CONS2022-1170945


ISNAD

Yıldırım Sağlam, Bahar. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun SağanakAdlı Oyununda Evin Poetikası”. Konservatoryum 9/2 (Sep. 2024): 239-259. https://doi.org/10.26650/CONS2022-1170945



ZAMAN ÇİZELGESİ


Gönderim05.09.2022
Kabul23.12.2022
Çevrimiçi Yayınlanma23.12.2022

LİSANS


Attribution-NonCommercial (CC BY-NC)

This license lets others remix, tweak, and build upon your work non-commercially, and although their new works must also acknowledge you and be non-commercial, they don’t have to license their derivative works on the same terms.


PAYLAŞ




İstanbul Üniversitesi Yayınları, uluslararası yayıncılık standartları ve etiğine uygun olarak, yüksek kalitede bilimsel dergi ve kitapların yayınlanmasıyla giderek artan bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. İstanbul Üniversitesi Yayınları açık erişimli, ticari olmayan, bilimsel yayıncılığı takip etmektedir.